Chào bạn, trong lĩnh vực kinh doanh và quản lý, hai thuật ngữ “chuỗi cung ứng” (supply chain) và “logistics” thường được sử dụng song song, đôi khi gây ra sự nhầm lẫn. Mặc dù có mối quan hệ mật thiết, nhưng đây là hai khái niệm khác nhau với phạm vi và trọng tâm riêng biệt. Bài viết này sẽ giúp bạn “vẽ” nên một “bản đồ” rõ ràng để phân biệt chuỗi cung ứng và logistics một cách dễ hiểu nhất.
1. Chuỗi cung ứng (Supply Chain) là gì? “Bức tranh” toàn cảnh
Chuỗi cung ứng bao gồm toàn bộ mạng lưới các tổ chức, con người, hoạt động, thông tin và nguồn lực liên quan đến việc di chuyển và biến đổi một sản phẩm hoặc dịch vụ từ khâu cung ứng nguyên liệu thô ban đầu đến tay người tiêu dùng cuối cùng.
Hiểu đơn giản, chuỗi cung ứng là một “bức tranh” toàn cảnh bao gồm tất cả các giai đoạn và các bên liên quan trong quá trình tạo ra và cung cấp giá trị cho khách hàng. Nó không chỉ dừng lại ở việc vận chuyển và lưu trữ mà còn bao gồm:
- Lập kế hoạch: Xác định nhu cầu của khách hàng, dự báo nhu cầu, lập kế hoạch sản xuất và phân phối.
- Mua sắm: Tìm kiếm và lựa chọn nhà cung cấp, đàm phán giá cả và điều khoản mua hàng.
- Sản xuất: Chuyển đổi nguyên liệu thô thành sản phẩm hoàn chỉnh.
- Lưu trữ: Quản lý kho bãi và hàng tồn kho.
- Vận chuyển: Di chuyển hàng hóa giữa các điểm trong chuỗi cung ứng.
- Phân phối: Đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng cuối cùng.
- Quản lý quan hệ khách hàng: Xây dựng và duy trì mối quan hệ tốt với khách hàng.
- Logistics: Quản lý dòng chảy hàng hóa, dịch vụ và thông tin.
Ví dụ: Đối với một chiếc áo thun, chuỗi cung ứng sẽ bao gồm từ người trồng bông, nhà máy dệt vải, xưởng may, nhà phân phối, cửa hàng bán lẻ cho đến người mua hàng. Tất cả các công ty và hoạt động liên quan đến quá trình này đều là một phần của chuỗi cung ứng chiếc áo thun đó.
2. Logistics là gì? “Mảnh ghép” quan trọng
Như đã đề cập ở bài viết trước, logistics là quá trình lập kế hoạch, thực hiện và kiểm soát hiệu quả, hiệu lực việc di chuyển và lưu trữ hàng hóa, dịch vụ và các thông tin liên quan từ điểm xuất phát đến điểm tiêu thụ nhằm đáp ứng yêu cầu của khách hàng.
Logistics tập trung vào việc quản lý dòng chảy vật chất (hàng hóa), dòng chảy thông tin và dòng chảy tài chính một cách tối ưu trong phạm vi của chuỗi cung ứng. Nó là một “mảnh ghép” quan trọng, đảm bảo rằng hàng hóa được vận chuyển và lưu trữ đúng cách trong suốt quá trình từ nhà cung cấp đến khách hàng.
Ví dụ: Trong chuỗi cung ứng của chiếc áo thun, logistics sẽ bao gồm các hoạt động như vận chuyển bông từ nông trại đến nhà máy dệt, vận chuyển vải đến xưởng may, vận chuyển áo thành phẩm đến kho của nhà phân phối và cuối cùng là vận chuyển áo từ kho đến các cửa hàng bán lẻ.
3. Chuỗi cung ứng và logistics khác nhau như thế nào? “So sánh” chi tiết
Để làm rõ sự khác biệt giữa chuỗi cung ứng và logistics, chúng ta có thể xem xét các yếu tố sau:
| Tiêu chí | Chuỗi cung ứng (Supply Chain) | Logistics |
| Phạm vi | Rộng hơn, bao gồm toàn bộ quá trình từ đầu đến cuối | Hẹp hơn, tập trung vào vận chuyển và lưu trữ hàng hóa |
| Trọng tâm | Quản lý tất cả các mối quan hệ và hoạt động trong toàn bộ chuỗi | Quản lý dòng chảy hàng hóa, thông tin và tài chính một cách hiệu quả |
| Mục tiêu | Tạo ra giá trị cho khách hàng và tối ưu hóa toàn bộ chuỗi | Đáp ứng nhu cầu của khách hàng về thời gian, địa điểm và chất lượng |
| Hoạt động chính | Lập kế hoạch, mua sắm, sản xuất, lưu trữ, vận chuyển, phân phối, quản lý khách hàng | Quản lý kho bãi, vận tải, quản lý đơn hàng, phân phối, logistics ngược |
| Thời gian | Dài hạn, tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ và chiến lược tổng thể | Ngắn hạn và trung hạn, tập trung vào hiệu quả hoạt động hàng ngày |
| Quan hệ | Bao gồm nhiều bên liên quan (nhà cung cấp, nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán lẻ, khách hàng) | Chủ yếu liên quan đến các hoạt động nội bộ và các đối tác vận chuyển, kho bãi |
Ví dụ minh họa:
Hãy quay lại ví dụ về chiếc điện thoại bạn đặt mua.
- Chuỗi cung ứng sẽ bao gồm: công ty khai thác khoáng sản để sản xuất linh kiện, nhà máy sản xuất các bộ phận của điện thoại, nhà máy lắp ráp điện thoại, nhà phân phối khu vực, cửa hàng bán lẻ trực tuyến, và cuối cùng là bạn.
- Logistics sẽ bao gồm: việc vận chuyển các linh kiện từ các nhà cung cấp đến nhà máy lắp ráp, việc vận chuyển điện thoại đã lắp ráp đến kho của nhà phân phối, việc quản lý kho hàng, và việc vận chuyển chiếc điện thoại từ kho đến đơn vị giao hàng và cuối cùng đến tay bạn.
Như vậy, logistics là một phần không thể thiếu của chuỗi cung ứng, giống như việc vận chuyển là một hoạt động không thể thiếu trong quá trình sản xuất và phân phối sản phẩm.
4. Mối quan hệ giữa chuỗi cung ứng và logistics
Chuỗi cung ứng là một khái niệm bao trùm, bao gồm cả logistics. Logistics có thể được xem là một bộ phận hoặc một chức năng chính của chuỗi cung ứng. Một chuỗi cung ứng hiệu quả cần có một hệ thống logistics mạnh mẽ để đảm bảo hàng hóa lưu thông một cách trơn tru. Ngược lại, logistics không thể hoạt động hiệu quả nếu không có một kế hoạch và sự phối hợp tốt trong toàn bộ chuỗi cung ứng.
5. Tại sao việc phân biệt chuỗi cung ứng và logistics lại quan trọng?
Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa chuỗi cung ứng và logistics rất quan trọng đối với các doanh nghiệp vì:
- Xây dựng chiến lược hiệu quả: Giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng thể về toàn bộ quá trình từ đầu đến cuối và xác định các điểm cần tối ưu hóa.
- Phân công trách nhiệm rõ ràng: Giúp các bộ phận và cá nhân trong doanh nghiệp hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong việc quản lý dòng chảy hàng hóa.
- Nâng cao hiệu quả hoạt động: Giúp doanh nghiệp tập trung vào các hoạt động cốt lõi của từng lĩnh vực và cải thiện hiệu suất làm việc.
- Đưa ra quyết định đầu tư hợp lý: Giúp doanh nghiệp xác định các lĩnh vực cần đầu tư để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Kết luận
Chuỗi cung ứng và logistics là hai khái niệm quan trọng trong quản lý kinh doanh, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường toàn cầu hóa ngày nay. Mặc dù có sự liên kết chặt chẽ, nhưng chuỗi cung ứng có phạm vi rộng hơn và tập trung vào việc quản lý toàn bộ quá trình tạo ra giá trị, trong khi logistics là một phần quan trọng của chuỗi cung ứng, tập trung vào việc quản lý dòng chảy hàng hóa một cách hiệu quả. Việc hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp các doanh nghiệp xây dựng chiến lược và hoạt động hiệu quả hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.
